یکی دو روز پیش فیلمی ‌از تخریب دروازه تاریخی شهر غزنی به دست نیروهای طالبان منتشر شد و منابعی از داخل افغانستان، درستی این فیلم را تأیید کردند. اقدامی‌ که یادآور تخریب مجسمه‌های عظیم بودا در بامیان و بزرگ‌ترین مجسمه‌های سنگی جهان در سال ۲۰۰۱ میلادی بود.

نگرانی بحقی در میان اهل فرهنگ در سرزمین‌های فارسی زبان وجود دارد که نیروهای طالبان، کاری را که اسلافشان در داعش با آثار تاریخی و باستانی سوریه کردند، با میراث فرهنگی افغانستان که میراث مشترک همه جهان به خصوص فارسی زبانان است تکرار کنند.

ما قصد نداریم در اینجا به دعوای سیاسی و رسانه‌ای رایج درباره تغییر کردن طالبان بپردازیم. طالبان حتی اگر به واسطه یک سفر مسئولانشان به تهران، تغییر کرده باشند و رفتارهای بدوی و وحشی گذشته خود را اصلاح کرده باشند، این تغییر در رؤسا و مسئولانشان است و نیروهای بدنه و میدانی آنان همان جوانانی هستند که از کودکی و نوجوانی در کوه‌های سر به فلک کشیده افغانستان دور از اجتماع، زیسته‌اند و تنها کاری که بلدند جنگیدن و تخریب کردن است. از نیروهای عصبی و عقب مانده هر اقدام دیوانه‌واری بعید نیست.

ضمن اینکه اگر طالبان، در رفتارهای سیاسی و برخی اولویت بندی‌های حکومتداری خود تغییراتی ایجاد کرده‌اند، از نظر بنیادین و فکری همان طالبان اواخر دهه ۹۰ قرن بیستم هستند، گروهی از مردان پشتون که در مدارس پاکستان درس قبیله‌گرایی و برتری نژادی و مذهبی آموخته‌اند و تنها خود را لایق حاکمیت مطلق بر افغانستان می‌بینند. به همین دلیل جنگ امروز در افغانستان پیش از هر چیزی، جنگ هویتی و زبانی است و اگر به این جنبه از درگیری‌های افغانستان توجه نکنیم، صحنه را به درستی تحلیل نخواهیم کرد. با همین نگاه است که مشخص می‌شود چرا اشرف غنی پشتون در وضعیتی فرار می‌کند که همه امکانات نظامی‌ و دولتی کشور دست نخورده به دست طالبان پشتون بیفتد.

سیاستمداران و دیپلمات‌ها در موضع‌گیری‌های خود باید هزار و یک طرف یک ماجرا را بررسی کنند و بر آنان حرجی نیست اما اهل فکر و فرهنگ در کشور ما باید صحنه را به درستی ببینند و تحلیل کنند. باید در برابر همه مخاطراتی که ممکن است یکی از کانون‌های اصلی زایش فرهنگی تمدن فارسی را از صحنه خارج کند، حساسیت داشته باشیم و نگذاریم تلاش نیروهای قبیله‌گرا در افغانستان برای خارج کردن همیشگی زبان فارسی از تعاملات سیاسی و اجتماعی این کشور به سرانجام برسد. طالبان اگر سراپا تغییر کرده باشند، در دشمنی با فرهنگ، تمدن و زبان فارسی ذره‌ای دیگرگون نشده‌اند و باید حواسمان به تحرکات آنان در این حوزه باشد.